Het schaduwoeuvre van Harry Mulisch is de verzameling van werken waar Mulisch aan geschreven heeft, maar die om een of andere reden niet gepubliceerd zijn.
Ook tijdens zijn leven sprak Mulisch over zijn schaduwoeuvre, zij het dat enkele werken die hij eerst beschouwde als deel van zijn schaduwoeuvre alsnog publiceerde, zodat ze een plek kregen in het “officiële” oeuvre. Tussen sterven en begraven, teruggetrokken uit de bundel De versierde mens en gepubliceerd in De verteller verteld, is wat mij betreft het markantste voorbeeld daarvan.
Zo gaat het verder na zijn dood. De tijd zelf was het eerste, De ontdekking van Moskou volgde op en wanneer ooit de Volledige Werken zullen zijn gepubliceerd, is er geen schaduwoeuvre meer.
Zover is het nog lang niet en tot die tijd zal deze website onder de categorie Bibliografie van Harry Mulisch een subcategorie Schaduwoeuvre hebben, vanwaaruit stuk voor stuk werken zullen verdwijnen.
Wanneer Mulisch overigens voor het eerst de term ‘schaduwoeuvre’ gebruikte, wil me niet te binnen schieten. In De toekomst van gisteren spreekt hij over zijn negatieve bibliografie
en noemt hij een aantal onvoltooide, deels verbrande, projecten, want Mulisch beschouwde ook verbrande manuscripten als deel van zijn schaduwoeuvre.
Daarnaast is er het verhaal De gezochte spiegel, waarin de schrijver Alex Zwart de hoofdpersoon is (genoemd naar Mulisch’ moeder Alice Schwarz). Het oeuvre van deze schrijver bestaat geheel uit werken uit Mulisch’ schaduwoeuvre. Ook in het essay Voer voor psychologen en de bundel Wenken voor de jongste dag noemt Mulisch verschillende werken uit zijn schaduwoeuvre.
Het is de onvolprezen E.G.H.J. Kuipers, auteur van de veronachtzaamde studie De furie van het systeem, die in een artikel in het tijdschrift Literatuur een eerste inventarisatie van het schaduwoeuvre heeft geschreven. Uit de tekst blijkt dat hij voor het schrijven van het stuk bij Mulisch op bezoek is geweest en (kort) een aantal manuscripten, schriftjes en notities heeft mogen inzien. Kuipers vermeldt in dat artikel ook jeugdopstellen en vernietigde manuscripten, maar daaraan wordt op deze site voorbij gegaan. Er is alleen aandacht voor literair werk van de schrijver Mulisch dat mogelijk nog bestaat.
Bronnen
- De toekomst van gisteren, Amsterdam 1972
- E.G.H.J. Kuipers, Ongepubliceerde werken van Harry Mulisch, in: Literatuur 4-6 (1987), p. 317-327