Waarom heten deze notities HMQ?

In De ontdekking van de hemel wordt gesproken over de tetractys, de driehoekige figuur die kan worden samengesteld uit de getallen 1, 2, 3 en 4.

   *
  * *
 * * *
* * * *

Voor de pythagoreeërs was dit een soort van heilige formule. In De ontdekking van de hemel wordt erop gewezen dat de muziekale harmonie kan worden afgeleid van de verhoudingen tussen de opeenvolgende getallen in de tetractys.

• De verhouding 1:2 is het octaaf. Dat wil zeggen: de toon die je hoort bij het aanslaan van een snaar die half zo lang is als een tweede snaar, is een octaaf hoger.
• De verhouding 2:3 is de kwint.
• De verhouding 3:4 is de kwart.

Octaaf, kwint, kwart; dat kunnen we lezen als acht, vijf, vier. Piet Calis heeft erop gewezen dat de achtste letter van het alfabet de H is en dat je, als je vijf letters verder telt, bij de M aankomt. Dat is een mooi getallenspel, dat iedereen die Mulisch’ oeuvre een beetje kent typisch Mulisch zal vinden. Calis wijst erop dat de 8 en de 5 sowieso belangrijk zijn in het boek. De vertelling eindigt bijvoorbeeld in 1985.

We kunnen nog een stapje verder gaan. Tellen we vier letters verder vanuit de M, dan komen we bij de Q, de dubbele initiaal van Quinten. De quasar die Max zijn grote ingeving oplevert over het ontstaan van het heelal, heet dan ook niet voor niets MQ3412.

Omdat dit ruim twintig jaar geleden zo’n beetje de eerste ingeving was die ik had over De ontdekking van de hemel, leek HMQ me een aardige naam voor mijn notities over het oeuvre van Harry Mulisch. Ik moet nu alleen nog bedenken waar de Q voor staat.